06.03.2025
Kwas foliowy – wskazania, właściwości i rola witaminy B9 w diecie przyszłej mamy
Kwas foliowy to witamina, stanowiący ważny składnik codziennej diety, szczególnie dla kobiet planujących potomstwo. Jego wpływ na rozwijający się płód sprawia, że powinien być suplementowany już na kilka tygodni przed planowanym zajściem w ciążę i przyjmowany co najmniej do jej 12. tygodnia. Witamina B9 (kwas foliowy) to jednak nie tylko obowiązkowa pozycja na liście suplementów dla przyszłych mam, to również ratunek na niedokrwistość oraz wsparcie zdrowia układu pokarmowego i skóry.
Kwas foliowy właściwości
Kwas foliowy, znany również jako witamina B9, to witamina rozpuszczalna w wodzie, która pełni istotną funkcję w wielu procesach biologicznych w organizmie.
- Kwas foliowy jest niezbędny do prawidłowego przebiegu procesów podziału komórkowego.
- Wpływa na syntezę DNA i RNA, co jest szczególnie ważne podczas wzrostu i podziału komórek podczas rozwoju płodu.
- Suplementacja kwasem foliowym przed zajściem w ciążę i w pierwszych tygodniach ciąży pomaga zmniejszyć ryzyko wad cewy nerwowej, takich jak bezmózgowie czy rozszczep kręgosłupa.
- Foliany odgrywają rolę w produkcji czerwonych krwinek, przez co pomagają w zapobieganiu niedokrwistości, wpływają na produkcję i funkcję neuroprzekaźników oraz pomagają w regulacji poziomu homocysteiny, której wysokie stężenia we krwi mogą być związane z różnymi problemami zdrowotnymi, w tym z chorobami sercowo-naczyniowymi.
- Kwas foliowy wpływa także na funkcjonowanie układu immunologicznego, wspierając obronę organizmu przed infekcjami.
Witamina B9 gdzie występuje.
Kwas foliowy jest obecny w różnych produktach spożywczych, takich jak warzywa liściaste, produkty mleczne, mięso, rośliny strączkowe czy produkty pełnoziarniste.
Kwas foliowy źródła:
| Warzywa liściaste |
|
| Produkty pełnoziarniste |
|
| Owoce i soki owocowe |
|
| Strączkowe |
|
| Orzechy i nasiona |
|
| Mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego |
|
| Produkty mleczne |
|
| Inne produkty spożywcze |
|
Niektóre produkty spożywcze, zwłaszcza zboża i płatki śniadaniowe mogą być również wzbogacone w kwas foliowy.
Kwas foliowy badanie i norma
Aby ocenić poziom kwasu foliowego w organizmie, należy przeprowadzić badanie krwi. Badanie poziomu kwasu foliowego może być wykonywane w celu: oceny niedoborów, monitorowania postępu suplementacji, diagnostyki w chorobach układu pokarmowego (celiakia czy choroba Crohna) oraz w celu identyfikacji przyczyn nieprawidłowości w obrazie krwi. Standardowe zakresy referencyjne mogą się różnić w zależności od laboratorium, ale ogólnie poziom kwasu foliowego w zakresie 3-17 nanogramów na mililitr (ng/mL) uznawany jest za normalny. Wyniki poniżej zakresu referencyjnego mogą wskazywać na niedobór kwasu foliowego, co może być związane z różnymi czynnikami, takimi jak niewłaściwa dieta, problemy wchłaniania czy ciąża. Zbyt wysoki poziom kwasu foliowego może być wynikiem nadmiernego spożycia suplementów lub problemów z metabolizmemtaminy. Interpretacja wyników badań powinna być przeprowadzona przez lekarza w kontekście ogólnego stanu zdrowia pacjenta i uwzględniając indywidualne potrzeby.
Niedobór kwasu foliowego objawy
Niedobór kwasu foliowego może prowadzić do różnych objawów, które wynikają z roli tej witaminy w organizmie. Symptomy niedoboru kwasu foliowego obejmują: niedokrwistość megaloblastyczną, zmęczenie i osłabienie, zmiany w obrębie błon śluzowych, problemy ze skórą, zaburzenia ze strony układu pokarmowego, a nawet drażliwość, zaburzenia snu czy problemy z koncentracją.
- Niedokrwistość megaloblastyczna to schorzenie, w którym produkcja czerwonych krwinek jest zaburzona, prowadząc do powstawania dużych, niedojrzałych komórek krwi. Niedokrwistość megaloblastyczna jest jednym z charakterystycznych objawów niedoboru kwasu foliowego.
- Niedobór kwasu foliowego może prowadzić do zmniejszenia ilości czerwonych krwinek, co z kolei wpływa na zdolność transportu tlenu do tkanek, prowadząc do uczucia zmęczenia.
- Niski poziom kwasu foliowego może objawiać się owrzodzeniami w jamie ustnej, stanem zapalnym języka oraz problemami ze skórą — np. sucha skóra, pękające kąciki ust.
- Niedobór kwasu foliowego może prowadzić do biegunki, utraty apetytu, utraty masy ciała, a także dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego.
- Zaburzenia psychiczne, takie jak depresja, zaburzenia koncentracji, drażliwość czy zaburzenia snu mogą być objawem niedoboru witaminy B9.
- Problemy z rozwojem płodu i niedobór kwasu foliowego u kobiet w ciąży może prowadzić do poważnych wad cewy nerwowej u rozwijającego się płodu, takich jak bezmózgowie czy rozszczep kręgosłupa.
Diagnoza niedoboru kwasu foliowego może wymagać badań krwi, a leczenie może obejmować zmiany w diecie oraz suplementację. W przypadku kobiet planujących ciążę lub będących w ciąży suplementacja kwasem foliowym jest zwykle zalecana w celu zapobiegania wadom cewy nerwowej u rozwijającego się płodu.
Kwas foliowy przed ciążą i w ciąży
Kwas foliowy jest niezbędny do prawidłowego rozwoju struktur nerwowych u rozwijającego się płodu, dlatego jego odpowiednie spożycie przed zajściem w ciążę i w pierwszych tygodniach ciąży odgrywa kluczową rolę dla zdrowia dziecka. Suplementację kwasem foliowym warto rozpocząć co najmniej kilka tygodni przed planowaną ciążą. Przyjmowanie witaminy B9 przed ciążą pomaga zbudować rezerwy kwasu foliowego w organizmie, co jest istotne w jej pierwszych tygodniach, kiedy rozwijające się struktury nerwowe u dziecka są najbardziej podatne na działanie tej witaminy.
Ile kwasu foliowego w ciąży?
Zarówno przed ciążą, jak i w jej pierwszych tygodniach zaleca się przyjmowanie około 400 mikrogramów (mcg) kwasu foliowego dziennie. Kobiety, które mają zwiększone ryzyko wad cewy nerwowej (na przykład ze względu na historię rodzinną występowania tych wad), mogą być zalecane wyższe dawki.
Kwas foliowy w ciąży do kiedy zażywać?
Rozpoczętą na etapie planowania ciąży suplementacja kwasem foliowym powinna być kontynuowana w pierwszych 12 tygodniach ciąży — jest to okres, kiedy rozwijają się najważniejsze struktury nerwowe u płodu, a niedobór kwasu foliowego może zwiększać ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej. Jednak ostateczny czas trwania suplementacji może zależeć od indywidualnych potrzeb zdrowotnych i zaleceń lekarskich.
Jaki kwas foliowy w ciąży?
Witamina B9 jest dostępna w różnych formach, ale najczęściej stosowany jest kwas foliowy w postaci syntetycznej, czyli kwas pteroilomonoglutaminowy (pteroylmonoglutamic acid, PTEG lub PGA). Alternatywą dla formy syntetycznej jest L-metylofolian wapnia — biologicznie aktywna forma kwasu foliowego. Metylofolian wapnia jest bardziej zaawansowaną i bezpośrednią formą folianów, co oznacza, że jest łatwiej przyswajalny przez organizm. Jeśli chodzi o produkty dostępne na rynku, można znaleźć suplementy kwasu foliowego o różnych dawkach i w różnych formach, takich jak tabletki, kapsułki lub proszki. W przypadku kobiet w ciąży zaleca się stosowanie suplementów, które dostarczają zalecanej dziennej dawki kwasu foliowego, najczęściej wynoszącej 400 mikrogramów (mcg) dziennie przed ciążą i przez pierwsze 12 tygodni ciąży. W niektórych sytuacjach, ze względu na specyficzne potrzeby zdrowotne kobiety, lekarz może przepisać kwas foliowy na receptę (np. wysokie ryzyko wad cewy nerwowej, zaburzenia metaboliczne, celiakia czy choroba Crohna).
Czy można brać kwas foliowy, nie będąc w ciąży?
Kwas foliowy jest ważnym składnikiem zdrowej diety, dlatego zdecydowanie można przyjmować go niezależnie od ciąży. Suplementacja kwasem foliowym może być zalecana w celu poprawy zdrowia układu krwionośnego i redukcji chorób sercowo naczyniowych, wspomagania układu nerwowego i pokarmowego, dla zachowania zdrowej skóry i zdrowia psychicznego. Warto jednak pamiętać, że przed rozpoczęciem suplementacji kwasem foliowym, nawet bez związku z ciążą, zaleca się konsultację z lekarzem. Lekarz może pomóc w ustaleniu odpowiedniej dawki, zwłaszcza jeśli istnieją specyficzne potrzeby zdrowotne lub obawy dotyczące niedoboru tej witaminy.
Kwas foliowy na czczo czy po jedzeniu
W przypadku suplementacji kwasem foliowym zazwyczaj nie ma specyficznego wymogu co do sposobu jego przyjmowania. Kwas foliowy jest dobrze tolerowany na czczo, ale jednocześnie można go przyjmować z jedzeniem, jeśli to bardziej wygodne lub nie powoduje żadnych problemów żołądkowych. Niektóre osoby mogą odczuwać nieprzyjemności żołądkowe, takie jak nudności, gdy przyjmują suplementy na czczo. W takim przypadku przyjmowanie kwasu foliowego z jedzeniem może pomóc zminimalizować ewentualne dolegliwości. Kwas foliowy jest lepiej wchłaniany z pożywieniem, dlatego osoby z problemami wchłaniania substancji odżywczych lub zaburzeniami przewodu pokarmowego mogą preferować przyjmowanie folianów w trakcie posiłków. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości dotyczących sposobu przyjmowania kwasu foliowego zawsze warto skonsultować się z lekarzem, który pomoże dostosować zalecenia do indywidualnej sytuacji zdrowotnej.
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ewa Rutkowska-Król – redaktor naczelna z ponad 10-letnim doświadczeniem, specjalizująca się w tworzeniu treści produktowych oraz artykułów o tematyce medycznej. Przez lata miała okazję współpracować z różnymi firmami z branży zdrowia i farmacji, dostarczając merytoryczne i angażujące teksty. Jej pasją jest przekształcanie skomplikowanych zagadnień medycznych w przystępne treści, które pomagają czytelnikom lepiej zrozumieć świat zdrowia i dbania o siebie.
PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Wypadanie włosów u mężczyzn – przyczyny łysiny, rodzaje łysienia i sposoby leczenia
Choć wypadanie włosów i łysienie może być postrzegane jako naturalna konsekwencja starzenia się, dla wielu mężczyzn stanowi to istotny problem emocjonalny, prowadzący do utraty pewności siebie i zakłócenia postrzegania własnej atrakcyjności. Znajomość przyczyn problemu oraz umiejętność rozpoznania rodzaju łysienia może pomóc w doborze odpowiedniej kuracji, która zahamuje proces utraty włosów, wzmocni cebulki i będzie stymulować porost nowych kosmyków. Dlaczego wypadają włosy? Przyczyny łysienia u mężczyzn Do najczęściej wymienianych powodów utraty włosów u mężczyzn wymienia się geny, hormony, starzenie, stres, a także choroby dermatologiczne, nieprawidłowe nawyki pielęgnacyjne i niehigieniczny tryb życia. Najczęstszą przyczyną łysienia u mężczyzn jest dziedziczność. Hormony, zwłaszcza dihydrotestosteron (DHT), odgrywają istotną rolę w łysieniu u mężczyzn. DHT może powodować, że włosy stają się cieńsze i słabsze, a w rezultacie prowadzić do wypadania włosów. Wraz z wiekiem u wielu mężczyzn obserwuje się naturalne przerzedzenie włosów. Proces ten może być przyspieszony przez inne czynniki, takie jak genetyka czy zmiany hormonalne. Silny stres może wpływać na funkcjonowanie organizmu, w tym również na zdrowie włosów. Stres może prowadzić do nadmiernego wypadania włosów u mężczyzn. Dieta uboga między innymi w żelazo, cynk czy witaminy z grupy B, może prowadzić do osłabienia włosów. Niektóre choroby skóry głowy, takie jak łupież, łuszczyca czy zapalenie mieszków włosowych, mogą powodować wypadanie włosów u mężczyzn. Palenie papierosów może wpływać na krążenie krwi w skórze głowy i prowadzić do osłabienia włosów oraz ich wypadania. Częste stosowanie preparatów do stylizacji włosów, takich jak żele czy lakiery, może przyczynić się do uszkodzenia kosmyków.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Infekcje pochwy – rodzaje, diagnostyka i leczenie
Infekcje intymne dotykają kobiet w różnym wieku. Mogą być spowodowane przez różne czynniki, w tym przez drożdżaki, bakterie, wirusy oraz inne mikroorganizmy. Każdy rodzaj infekcji charakteryzuje się unikalnymi objawami i wymaga specyficznego podejścia terapeutycznego. Znajomość przyczyn infekcji pochwy może uchronić przed ich nawrotami, a umiejętność szybkiego rozpoznawania objawów pozwoli niezwłocznie wdrożyć odpowiednie postępowanie i skuteczne leczenie. Rodzaje i objawy kobiecych infekcji intymnych Infekcje intymne u kobiet mogą być spowodowane różnymi czynnikami, w tym drożdżakami, bakteriami lub wirusami. Grzybica pochwy Grzybica pochwy, znana również jako kandydoza lub drożdżyca pochwy, jest bardzo częstym schorzeniem spowodowanym nadmiernym wzrostem grzybów z rodzaju Candida, najczęściej Candida albicans. Objawy grzybicy pochwy obejmują białe, gęste, serowate upławy, świąd i pieczenie w okolicy pochwy, łechtaczki oraz warg sromowych, a także zaczerwienienie i bolesny obrzęk wokół narządów płciowych. Bakteryjne zapalenie pochwy – waginoza bakteryjna Bakteryjne zapalenie pochwy to stan zapalny spowodowany zaburzeniem naturalnej równowagi bakteryjnej w pochwie. W przypadku waginozy bakteryjnej dochodzi do wzrostu liczby szkodliwych bakterii względem korzystnych bakterii głównie Lactobacillus, co prowadzi do infekcji. Objawy bakteryjnego zapalenia pochwy mogą obejmować obfite, rzadkie upławy o szarej, białawej lub zielonkawej barwie, często o charakterystycznym rybim zapachu, świąd i pieczenie, szczególnie także podczas oddawania moczu, a także zaczerwienienie i obrzęk okolic narządów płciowych. Wirusowe infekcje pochwy Wirusowe infekcje pochwy to rodzaj infekcji przenoszonych drogą płciową, do których należą między innymi opryszczka genitalna (herpes genitalis) i wirus brodawczaka ludzkiego (HPV). Objawami opryszczki genitalnej są najczęściej pęcherzyki i owrzodzenia w okolicy genitaliów, ból, świąd, pieczenie lub mrowienie w obszarze zainfekowanym. Mogą wystąpić także objawy ogólne, takie jak gorączka, bóle mięśniowe i zmęczenie. Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) natomiast objawia się występowaniem małych, miękkich grudek lub narośli w okolicy genitaliów lub odbytu, czasami mogą pojawić się krwawienia podczas stosunku płciowego. Wirusowe infekcje pochwy mogą prowadzić do poważnych komplikacji, dlatego ważne jest stosowanie odpowiednich metod zapobiegania, takich jak unikanie przypadkowych kontaktów seksualnych, korzystanie z prezerwatyw podczas stosunku płciowego i regularne badania kontrolne.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Rzucanie palenia – dobry krok w stronę zdrowia
Rezygnacja z palenia papierosów to krok w stronę zdrowia, lepszego samopoczucia, poprawy kondycji fizycznej i relacji międzyludzkich. Choć trudności związane ze zrywaniem z nałogiem mogą pozornie przewyższać potencjalne korzyści, warto znaleźć w sobie siłę i determinację, a w chwilach zwątpienia sięgnąć po wsparcie sprawdzonych metod, takich jak np. plastry i gumy z nikotyną czy tabletki na rzucanie palenia. Nikotynizm – uzależnienie od nikotyny Nikotyna stymuluje wydzielanie dopaminy, co daje uczucie przyjemności. Pobudza przy tym receptory nikotynowe, które z czasem stają się nadreaktywne i wymagają kolejnych dawek substancji, prowadząc do uzależnienia. Nikotynizm jest jednym z najsilniejszych uzależnień chemicznych, co wynika z szybkiego działania nikotyny i jej wpływu na kluczowe mechanizmy neurochemiczne. Objawy uzależnienia od papierosów Uzależnienie od papierosów objawia się nie tylko chęcią sięgania po papierosa, ale także szeregiem fizycznych i psychicznych symptomów, które pojawiają się w miarę rozwoju nałogu. Do najczęstszych objawów należy silna potrzeba palenia, rozdrażnienie, lęk, a także trudności w koncentracji, zwłaszcza w chwilach stresu. W miarę jak nikotyna staje się coraz bardziej niezbędna, organizm zaczyna domagać się jej coraz częściej i w coraz większych ilościach, co prowadzi do pojawienia się głodu nikotynowego. Silna potrzeba palenia. Problemy z koncentracją. Lęk i napięcie nerwowe. Problemy z relaksacją. Wahania nastroju.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Trądzik młodzieńczy – przyczyny, sposoby leczenia i domowe metody łagodzenia objawów
Trądzik młodzieńczy to powszechny problem dermatologiczny, który dotyka szczególnie młodych ludzi w okresie dojrzewania. Choć często uważany jest za przejściową dolegliwość, może stanowić poważne wyzwanie zarówno dla zdrowia fizycznego, jak i emocjonalnego. Trądzik wpływa bowiem nie tylko na wygląd skóry, ale także może mieć znaczący wpływ na samoocenę i relacje społeczne osoby borykającej się z tym problemem. Zrozumienie przyczyn oraz poznanie różnorodnych metod leczenia i pielęgnacji skóry skłonnej do powstawania niedoskonałości zwiększy świadomość na temat trądziku, oraz pomoże zapobiec powstawaniu szpecących skórę wykwitów. Jak wygląda trądzik? Trądzik młodzieńczy występuje najczęściej na twarzy, plecach, klatce piersiowej i ramionach, ale może również dotyczyć innych obszarów ciała. Objawia się różnymi rodzajami wykwitów skórnych, takimi jak pryszcze, zaskórniki otwarte (czarne kropki), zaskórniki zamknięte (białe grudki), krostki, guzki i torbiele. Trądzikowi towarzyszyć może również tłusta, intensywnie błyszcząca skóra oraz blizny potrądzikowe, szczególnie jeśli wykwity były intensywnie zapalne, duże lub nieprawidłowo leczone.
czytaj