09.04.2025
Mpox – jak wygląda małpia ospa i jak ją skutecznie leczyć?
Małpia ospa, znana również jako Mpox, to choroba wirusowa znana w Afryce od lat. W ostatnim czasie przypadki małpiej ospy zaczęły pojawiać się również w innych częściach świata. Objawy Mpox mogą być mylone z innymi schorzeniami skórnymi i ogólnoustrojowymi, dlatego warto poznać jej charakterystyczne cechy, by niezwłocznie podjąć właściwe sposoby leczenia i zapobiegania jej rozprzestrzenianiu się.
Skąd się wzięła małpia ospa?
Małpia ospa wywoływana jest przez wirus z rodziny ospy prawdziwej. Po raz pierwszy zidentyfikowana została w 1958 roku u małp laboratoryjnych w Danii. Choć wirus pierwotnie występował głównie w zachodniej i środkowej Afryce, przypadki zakażeń były stosunkowo rzadkie. W ostatnich latach obserwuje się wzrost liczby przypadków również na innych kontynentach, w tym w Europie i Ameryce Północnej, co wzbudza niepokój i zainteresowanie tym schorzeniem. Przyczyną rozprzestrzeniania się Mpox są przede wszystkim bliskie kontakty z zakażonymi zwierzętami, głównie gryzoniami, które pełnią rolę rezerwuaru wirusa. Jednak, co istotne, wirus może również przenosić się z człowieka na człowieka, zwłaszcza przez kontakt ze zmianami skórnymi, pochodzącą z dróg oddechowych wydzieliną czy zainfekowanymi przedmiotami.
Małpia ospa objawy
Objawy małpiej ospy mogą być początkowo mylone z innymi chorobami wirusowymi, takimi jak ospa wietrzna czy grypa. Zazwyczaj choroba rozpoczyna się od ogólnych symptomów, takich jak gorączka, bóle głowy, bóle mięśni i zmęczenie. W ciągu kilku dni od wystąpienia tych symptomów pojawiają się charakterystyczne zmiany skórne. Okres wylęgania się małpiej ospy wynosi od 5 do 21 dni.
Typowe objawy małpiej ospy:
- Plamisto-grudkowata lub pęcherzykowo-krostkowa wysypka pojawiająca się po 1-3 dniach od początku zachorowania. Pierwsze zmiany skórne pojawiają się zazwyczaj na twarzy, a następnie rozprzestrzeniająca się na stopy i dłonie, śluzówki, spojówki, genitalia.
- Wysoka gorączka ( powyżej 38,5°C).
- Ból głowy.
- Ból pleców.
- Zmęczenie.
- Powiększenie węzłów chłonnych.
Jak wygląda małpia ospa?
Choroba zaczyna się od gorączki, która trwa około 3 dni i zwykle towarzyszą jej silne bóle głowy, pleców i mięśni oraz obrzęk węzłów chłonnych. Następnie na skórze pojawiają się zmiany skórne, które znikają w przeciągu 2 - 4 tygodni. Wysypka będąca objawem małpiej ospy z początku przypomina plamki, a następnie przekształca się w pęcherze wypełnione płynem. Wysypka pojawia się najczęściej na twarzy, rękach i nogach, a w miarę rozwoju choroby może rozprzestrzenić się na inne części ciała. Zmiany skórne mają tendencję do przekształcania się w strupy, które z czasem odpadają.
Diagnozowanie małpiej ospy
Diagnostyka małpiej ospy opiera się na ocenie objawów klinicznych oraz potwierdzeniu zakażenia przez odpowiednie testy laboratoryjne. Pierwszym krokiem jest rozpoznanie charakterystycznej wysypki, która pojawia się po kilku dniach gorączki i objawów ogólnych, takich jak bóle głowy, zmęczenie czy bóle mięśni. W przypadku podejrzenia zakażenia obecność wirusa potwierdzić mogą testy laboratoryjne, takie jak PCR (reakcja łańcuchowa polimerazy) wykonane z wykwitów skórnych lub wydzieliny z dróg oddechowych. Dokładna diagnoza pozwala na odpowiednie wdrożenie leczenia oraz podjęcie działań zapobiegających rozprzestrzenianiu się wirusa, zarówno wśród najbliższych, jak i w szerszym otoczeniu.
Małpia ospa leczenie
Ponieważ nie ma specyficznego leku, który całkowicie wyleczyłby małpią ospę, leczenie tej choroby ogranicza się zazwyczaj do łagodzenia objawów, takich jak gorączka, bóle głowy i bóle mięśni. W tym celu stosuje się leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe, takie jak paracetamol czy ibuprofen. W przypadku nasilonych objawów skórnych i powikłań, takich jak infekcje bakteryjne wtórne w miejscach zmian skórnych, lekarz może zalecić stosowanie antybiotyków lub innych preparatów wspomagających gojenie. W cięższych przypadkach i u osób z osłabionym układem odpornościowym mogą zostać zastosowane leki przeciwwirusowe. Ważnym jest również izolacja osoby zakażonej, co pomoże zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się wirusa. Należy także pamiętać, że okres wylęgania się choroby trwa zwykle od 5 do 21 dni, a zakażony zaraża do momentu ustąpienia wszystkich zmian skórnych.
Powikłania po małpiej ospie
Małpia ospa (Mpox) ma zazwyczaj łagodny przebieg, ale u osób narażonych na rozwój cięższych postaci choroby (np. osoby z osłabionym układem odpornościowym, dzieci oraz kobiety w ciąży) mogą wystąpić powikłania. Powikłania mogą obejmować infekcje wtórne skóry, zwłaszcza w miejscach, gdzie występują pęcherze, co może prowadzić do blizn lub rozprzestrzenienia się bakterii. W rzadkich przypadkach Mpox może prowadzić do zapalenia płuc, zapalenia mózgu lub zakażeń oczu, które wymagają specjalistycznego leczenia. Ponadto towarzyszący małpiej ospie powiększenie węzłów chłonnych może utrzymywać się przez dłuższy czas, co może powodować ból lub obrzęk w okolicach szyi, pachwin czy pod pachami. Wczesne wykrycie i zgodne z zaleceniami leczenie może znacznie zmniejszyć ryzyko długotrwałych konsekwencji zdrowotnych.
Profilaktyka - jak zapobiec zakażeniu małpią ospą?
Podstawowym środkiem zapobiegania małpiej ospie jest unikanie kontaktu z potencjalnymi źródłami zakażenia, czyli dzikimi zwierzętami, w tym gryzoniami, które są głównymi nosicielami wirusa. Osoby podróżujące do rejonów, w których występuje małpia ospa, powinny zachować szczególną ostrożność i przestrzegać zaleceń sanitarno-epidemiologicznych. Ważną rolę w profilaktyce odgrywa również unikanie kontaktu z osobami zakażonymi, szczególnie w czasie, gdy występują u nich zmiany skórne i objawy choroby. Izolacja chorych oraz przestrzeganie zasad higieny, takich jak częste mycie rąk i stosowanie maseczek ochronnych, zmniejsza ryzyko przenoszenia wirusa. Chociaż na rynku nie ma jeszcze szeroko dostępnych szczepionek przeciwko mpox, w niektórych przypadkach, szczególnie w grupach podwyższonego ryzyka, lekarz może rozważyć podanie szczepionki przeciw ospie prawdziwej, która wykazuje pewną skuteczność w ochronie przed zakażeniem małpią ospą. Dzięki przestrzeganiu zasad higieny, unikanie kontaktu z chorymi oraz zachowanie ostrożności w podróżach, można znacznie zmniejszyć ryzyko zakażenia małpią ospą.
Bibliografia:
- https://www.gov.pl/attachment/fcbd76fe-16f2-4b3c-904a-b40d8b78e94a
- https://szczepienia.pzh.gov.pl/faq/co-wiemy-na-temat-szczepionek-przeciw-ospie-malpiej/
- Małpia ospa – kluczowe fakty, online: https://www.nj.gov/health/monkeypox/documents/Polish/monkeypox_key_facts_POL.pdf [30.03.2025]
- Lachowicz M., Ospa małpia – czy grozi nam niebezpieczeństwo? Aptekarz Polski, 190 (168e), 7-11, 2022.
- Żmuda A, Gliński Z, Ospa małpia potencjalnym zagrożeniem, Życie Weterynaryjne, 2022.
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ewa Rutkowska-Król – redaktor naczelna z ponad 10-letnim doświadczeniem, specjalizująca się w tworzeniu treści produktowych oraz artykułów o tematyce medycznej. Przez lata miała okazję współpracować z różnymi firmami z branży zdrowia i farmacji, dostarczając merytoryczne i angażujące teksty. Jej pasją jest przekształcanie skomplikowanych zagadnień medycznych w przystępne treści, które pomagają czytelnikom lepiej zrozumieć świat zdrowia i dbania o siebie.
PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Odchudzanie - jak schudnąć z brzucha?
Otyłość brzuszna to złożony problem, który może być wynikiem interakcji wielu różnych czynników. Osoby z nadmierną ilością tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha mogą być bardziej narażone na ryzyko wystąpienia poważnych schorzeń, takich jak choroby serca, udary mózgu, cukrzyca typu 2 i niektóre rodzaje nowotworów, dlatego tak ważne jest prowadzenie zdrowego stylu życia, który obejmuje zrównoważoną dietę, regularną aktywność fizyczną oraz unikanie czynników ryzyka, które mogą sprzyjać otyłości. Otyłość brzuszna przyczyny Otyłość brzuszna, nazywana również otyłością centralną lub otyłością typu jabłko, to stan, w którym nadmiar tkanki tłuszczowej gromadzi się głównie w okolicy brzucha. Przyczyny tego rodzaju otyłości są zazwyczaj wieloczynnikowe i mogą obejmować nieprawidłową dietę i niewystarczającą aktywność fizyczną, genetykę, zaburzenia metaboliczne, a także wiek i niezdrowe nawyki. Spożywanie zbyt dużej ilości kalorii w stosunku do zapotrzebowania energetycznego organizmu, szczególnie w połączeniu z brakiem regularnej aktywności fizycznej, może prowadzić do gromadzenia się tkanki tłuszczowej w okolicach brzucha. Czynniki dziedziczne mogą predysponować do otyłości brzusznej. Istnieją geny, które mogą wpływać na sposób, w jaki organizm magazynuje tłuszcz, oraz na to, gdzie w organizmie tkanka tłuszczowa jest gromadzona. Długotrwały stres może prowadzić do wzrostu poziomu kortyzolu, hormonu stresu, który z kolei może zwiększać skłonność do odkładania się tłuszczu w okolicy brzucha. Spożywany w nadmiarze alkohol może przyczyniać się do odkładania się tłuszczu w okolicy brzucha, tworząc tzw. "oponkę". Zaburzenia takie jak insulinooporność, cukrzyca typu 2 i zespół metaboliczny mogą sprzyjać gromadzeniu się tłuszczu. Dieta bogata w cukry proste i przetworzone produkty spożywcze może przyczynić się do nadmiernego wzrostu masy ciała, w tym także otyłości brzusznej. Brak odpowiedniej ilości snu może zakłócać równowagę hormonalną organizmu, co może prowadzić do wzrostu apetytu i zwiększonego odkładania się tłuszczu. Z wiekiem zmienia się sposób, w jaki organizm magazynuje tłuszcz, co może prowadzić do otyłości brzusznej, zwłaszcza u osób starszych.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Głóg właściwości, przeciwwskazania i skutki uboczne
Głóg to roślina, która od wieków cieszy się uznaniem w medycynie naturalnej – napary i nalewki z głogu mogą wspierać zdrowie serca, poprawiać krążenie i łagodzić stres. Jednak jak każdy naturalny środek, ma on również swoje ograniczenia i wymaga ostrożności w stosowaniu. Wiedza na temat korzyści zdrowotnych głogu oraz jego potencjalnych skutków ubocznych pozwoli świadomie i bezpiecznie korzystać z dobrodziejstw tej wyjątkowej rośliny. Owoce głogu – co zawierają? Owoce głogu to nie tylko zdrowa przekąska, ale również składnik wspierających zdrowie serca i układu krążenia suplementów diety, który dzięki bogactwu składników aktywnych wzmacnia zdrowie na wielu poziomach. Zawarta w głogu witamina C wspiera układ odpornościowy oraz wspomaga produkcję kolagenu, co wpływa korzystnie na skórę, stawy i naczynia krwionośne. Witaminy z grupy B są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego oraz pomagają w utrzymaniu energii i metabolizmu. Potas pomaga w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia krwi i równowagi elektrolitowej. Magnez wspiera pracę serca, mięśni oraz układu nerwowego. Wapń wpływa korzystnie na zdrowie kości i zębów. Flawonoidy to silne przeciwutleniacze chroniące komórki przed stresem oksydacyjnym, wspierają zdrowie serca, poprawiając elastyczność naczyń krwionośnych oraz pomagają w regulacji ciśnienia tętniczego. Proantocyjanidyny wzmacniają naczynia krwionośne i poprawiają krążenie, a także wspierają regenerację tkanek i działają przeciwzapalnie. Kwasy fenolowe to naturalne związki o działaniu przeciwbakteryjnym i przeciwzapalnym, które dodatkowo wspierają procesy detoksykacyjne. Pektyny wspomagają trawienie i regulację poziomu cukru we krwi oraz przyczyniają się do obniżenia poziomu "złego" cholesterolu (LDL).
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Rozstępy – jak wyglądają, czemu powstają i jak się ich pozbyć?
Rozstępy to zmiany skórne przypominające prążki, które pojawiają się na ciele w wyniku gwałtownego rozciągania skóry. Na początku mają zazwyczaj czerwony, różowy lub fioletowy kolor, co wskazuje na świeżo powstałe uszkodzenia. W miarę upływu czasu rozstępy blakną, przybierając biały lub perłowy odcień. Przyczyny powstawania rozstępów są związane głównie z nadmiernym rozciąganiem skóry, które przekracza jej możliwości regeneracyjne. Do ich powstania przyczyniają się przede wszystkim zmiany hormonalne, predyspozycje genetyczne oraz szybki przyrost masy ciała – w ciąży, podczas intensywnego wzrostu u nastolatków, przy nagłych zmianach wagi lub szybkim przyroście masy mięśniowej. Lokalizacja rozstępów obejmuje zazwyczaj brzuch, uda, biodra, pośladki, piersi oraz ramiona. Całkowite usunięcie rozstępów jest trudne, ale istnieją skuteczne metody, które mogą pomóc zredukować ich widoczność oraz zapobiegać kolejnym uszkodzeniom. Jak wyglądają świeże rozstępy? Świeże rozstępy zwykle wyglądają jak cienkie, czerwone lub purpurowe, często lekko wypukłe linie na skórze; mogą być także nieco swędzące lub podrażnione. Występują w różnych miejscach na ciele, najczęściej w okolicach brzucha, bioder, ud, piersi i ramion. Z czasem mogą blednąć i stawać się mniej widoczne, przechodząc w jaśniejsze odcienie, takie jak srebrny lub biały.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Witamina C – właściwości, źródła i dawkowanie kwasu l-askorbinowego
Witamina C, znana również jako kwas askorbinowy to jeden ze składników odżywczych niezbędnych dla zachowania zdrowia człowieka. Witamina C odgrywa kluczową rolę w wielu procesach biologicznych, wspierając funkcjonowanie układu odpornościowego, uczestnicząc w syntezie kolagenu, a także działając jako silny przeciwutleniacz, który chroni komórki przed uszkodzeniami wywołanymi przez wolne rodniki. Optymalny poziom witaminy C w organizmie przyczynia się do poprawy ogólnego samopoczucia, wspomaga gojenie ran oraz wzmacnia naczynia krwionośne. Witamina C właściwości Witamina C wykazuje szereg korzystnych właściwości zdrowotnych, wspierając odporność, działając antyoksydacyjnie czy zwiększając syntezę kolagenu i wchłanianie żelaza. Witamina C odgrywa kluczową rolę we wspieraniu funkcji układu odpornościowego. Jej regularne spożycie może pomóc w zapobieganiu infekcjom, skracać czas ich trwania oraz łagodzić objawy przeziębienia i grypy. Kwas askorbinowy neutralizuje wolne rodniki, które mogą powodować uszkodzenia komórek i tkanek. Chroni organizm przed stresem oksydacyjnym, który jest związany z procesem starzenia się, chorobami serca czy nowotworami. Witamina C jest niezbędna do syntezy kolagenu, białka strukturalnego, które stanowi podstawowy składnik tkanki łącznej, skóry, kości, chrząstki i naczyń krwionośnych. Dzięki temu wspiera zdrowie skóry, przyspiesza gojenie się ran, poprawia elastyczność skóry, zapobiegając powstawaniu zmarszczek. Poprzez utlenianie żelaza do jego bardziej przyswajalnej formy, witamina C pomaga w lepszym wchłanianiu żelaza z pożywienia. Witamina C uszczelnia i wzmacnia naczynia krwionośne, poprawia elastyczność tętnic, reguluje ciśnienie krwi oraz obniża poziom złego cholesterolu (LDL), co zmniejsza ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
czytaj