Świąd, zaczerwienienie i obrzęk to najczęstsze objawy ukąszenia przez owady. Dostępne bez recepty środki łagodzące objawy ukąszenia znajdziesz w internetowej Aptece Centralnej.

04.04.2025

Ukąszenia owadów – rodzaje, zapobieganie i pierwsza pomoc

Ukąszenia owadów to powszechne zdarzenie, które może przydarzyć się każdemu, szczególnie w okresie wiosenno — letnim, kiedy owady są najbardziej aktywne. Ugryzienie komarów, kleszczy czy użądlenie przez pszczołę może przynieść różnorodne reakcje, od niewielkich podrażnień po poważne reakcje alergiczne wymagające natychmiastowej interwencji medycznej. Znajomość rodzajów ukąszeń, środków ochrony oraz sposobów łagodzenia objawów ugryzienia  może być kluczowa dla zachowania spokoju i bezpieczeństwa w tego typu incydentach. 

Jak rozróżnić ślad po ukąszeniu?

Rozpoznanie ukąszenia może być trudne, ponieważ różne gatunki owadów mogą pozostawić różne rodzaje śladów. 

  • Ugryzienie kleszcza może być trudne do rozpoznania, ponieważ kleszcze są małe i mogą pozostawić łatwe do przeoczenia ślady. W identyfikacji ugryzienia kleszcza pomóc może lokalizacja i towarzyszące ugryzieniu objawy. Kleszcze często gryzą w obszarach ciała, które są trudniej dostępne lub pokryte włosami, takie jak kark, pachwiny, linia włosów, za uszami lub w okolicy pach i pod kolanami. Ugryzieniu przez kleszcza towarzyszyć może zaczerwienienie i obrzęk, a także lekki ból, swędzenie, zaczerwienienie i uczucie pieczenia wokół miejsca ugryzienia.
  • Ugryzienia komarów są dość powszechne i mogą być łatwe do rozpoznania dzięki kilku charakterystycznym cechom, takim jak wygląd śladu po ugryzieniu, swędzenie czy czas trwania objawów. Ugryzienia komarów zazwyczaj pozostawiają małe, czerwone krostki na skórze. Często towarzyszy im uczucie swędzenia. W przeciwieństwie do niektórych innych ukąszeń owadów, ugryzienia komarów zazwyczaj nie powodują dużego obrzęku ani bólu. Objawy ugryzienia komara, takie jak swędzenie i zaczerwienienie, zazwyczaj ustępują w ciągu kilku dni.
  • Użądlenie pszczoły zazwyczaj wywołuje ostre, nagłe uczucie bólu w miejscu użądlenia. Po użądleniu na skórze pozostaje mały, zaczerwieniony guzek lub obrzęk, często z widocznym miejscem, gdzie pszczoła wbiła swój żądło. Guzek ten może być bolesny i gorący w dotyku. Użądlenie pszczoły często wywołuje swędzenie i pieczenie, a u osób uczulonych na jad pszczeli może wywołać reakcje alergiczne, które mogą obejmować obrzęk wokół oczu, twarzy lub innych części ciała, trudności w oddychaniu, nudności, wymioty, zawroty głowy, gorączkę i szybkie tętno. W przypadku wystąpienia takich objawów należy niezwłocznie zasięgnąć pomocy medycznej.

Preparaty na komary i kleszcze

W ochronie przed ukąszeniami komarów i kleszczy pomóc może przede wszystkim ograniczenie ekspozycji, jak również specjalne środki odstraszające owady. Ograniczenie ekspozycji może obejmować noszenie długich ubrań, unikanie obszarów z wysoką wilgotnością i gęstym roślinnym pokryciem oraz korzystanie z moskitier w oknach i drzwiach. Wśród środków odstraszających owady wymienia się natomiast przede wszystkim repelenty, które zawierają substancje chemiczne, takie jak DEET, ikardynę, IR3535 lub naturalne olejki eteryczne – np.  olejek z eukaliptusa cytrynowego.

  • DEET, czyli N,N-dietylometa-toluamid, to chemiczny związek wykorzystywany głównie w środkach odstraszających owady. Jest skuteczny przeciwko komarom, kleszczom, pchłom, roztoczom i niektórym gatunkom much. DEET działa poprzez zakłócanie zdolności owadów do wykrywania ludzi jako źródła pożywienia, co skutkuje ich odstraszaniem. DEET uznawany jest za bezpieczny, o ile jest używany zgodnie z instrukcjami na etykiecie produktu, może jednak powodować podrażnienie skóry lub reakcje alergiczne u niektórych osób, zwłaszcza przy długotrwałym lub nadmiernym stosowaniu.
  • Ikardyna jest alternatywną substancją do DEET i jest skuteczna przeciwko komarom, kleszczom, muchom, pchłom i innym owadom. Podobnie jak DEET, ikardyna działa poprzez wpływ na zdolność owadów do wykrywania ludzi jako potencjalnego źródła pożywienia, co skutkuje ich odstraszaniem. Jest powszechnie uznawana za bezpieczną dla ludzi, nie powoduje częstych reakcji alergicznych ani podrażnień skóry. Ponadto, w przeciwieństwie do DEET, nie wykazuje silnego zapachu, co jest atutem dla osób wrażliwych na intensywne aromaty.
  • IR3535 to związek chemiczny stosowany jako składnik w środkach odstraszających owady. Jego nazwa chemiczna to ethyl N-acetyl-N-butyl-β-alaninate. Podobnie jak DEET i ikardyna, IR3535 działa poprzez odstraszanie owadów, zakłócając ich zdolność do wykrywania ludzi jako potencjalnego źródła pożywienia. IR3535 jest skuteczny w odstraszaniu komarów, kleszczy, much i innych szkodników. Jest często polecany jako alternatywa dla DEET, szczególnie dla osób poszukujących składników o łagodniejszym działaniu lub posiadających wrażliwą skórę.
  • Olejek z eukaliptusa cytrynowego jest naturalnym środkiem odstraszającym owady. Uzyskuje się go poprzez destylację liści drzewa eukaliptusowego o odmianie zwaną Eucalyptus citriodora. Olejek ten zawiera składniki, takie jak cytrynol i izomery p-menthan-3,8-diol (PMD), które mają właściwości odstraszające dla komarów, meszek, much i innych owadów. Eukaliptus cytrynowy jest stosunkowo łagodny dla skóry i może być alternatywą dla osób, które preferują naturalne środki odstraszające lub które mają wrażliwą skórę i chcą uniknąć chemicznych substancji, takich jak DEET czy ikardyna. Olejek z eukaliptusa cytrynowego można stosować na skórę, nakładając go na niezasłonięte części ciała, ale należy unikać kontaktu z oczami lub błonami śluzowymi. Może być także używany w formie sprayu (po rozcieńczeniu z wodą) do opryskiwania wnętrz pomieszczeń.

Co na ukąszenia? 

Ukąszenia owadów mogą wywoływać dyskomfort, dlatego ważne jest znalezienie skutecznych sposobów łagodzenia uciążliwych objawów.

Leki na ukąszenia 

  • Środki przeciwhistaminowe: stosowanie leków przeciwhistaminowych w postaci kremów, maści lub tabletek może pomóc w łagodzeniu swędzenia i obrzęku związanego z ukąszeniami owadów.
  • Maść lub krem z hydrokortyzonem: preparaty zawierające hydrokortyzon mogą być skuteczne w zmniejszaniu zaczerwienienia, swędzenia i obrzęku spowodowanych ukąszeniem owadów.
  • Leki przeciwbólowe: w przypadku powodujących znaczny ból ukąszeń można zastosować leki przeciwbólowe, takie jak paracetamol lub ibuprofen.

Domowe sposoby na ukąszenia owadów

Wśród skutecznych i często stosowanych domowych sposobów na objawy ukąszenia owadów wymienia się głównie zimne okłady, ocet jabłkowy, cebulę czy sodę oczyszczoną lub sok z cytryny. Do łagodzenia swędzenia, pieczenia lub bólu towarzyszącego ukąszeniu stosowane są także olejki eteryczne oraz aloes.

  • Stosowanie lodu lub chłodnych okładów na miejsce ukąszenia może pomóc zmniejszyć obrzęk, zaczerwienienie i złagodzić ból oraz swędzenie.
  • Ocet jabłkowy ma właściwości łagodzące i przeciwbakteryjne. Niewielka ilość octu jabłkowego aplikowana w miejscu ukąszenia zredukuje uciążliwe objawy ukąszenia.
  • Kwas cytrynowy zawarty w soku z cytryny może pomóc w łagodzeniu swędzenia i zaczerwienienia. Wystarczy nasączyć wacik lub gazę w świeżo wyciśniętym soku z cytryny i przyłożyć w miejscu ukąszenia.
  • Żel z aloesu ma właściwości łagodzące i kojące, które mogą pomóc w złagodzeniu objawów ukąszenia owadów.
  • Pasta z sody oczyszczonej zmieszane z odrobiną wody może pomóc w złagodzeniu swędzenia i zaczerwienienia.
  • Niektóre olejki eteryczne, takie jak olejek z lawendy, olejek z drzewa herbacianego czy olejek z mięty pieprzowej, mogą mieć właściwości łagodzące i przeciwbakteryjne. Należy dodać kilka kropel olejku eterycznego do nośnika, takiego jak olej kokosowy, migdałowy czy oliwa z oliwek i delikatnie nałożyć na miejsce ukąszenia.
  • Miód ma właściwości przeciwzapalne i antybakteryjne, które mogą pomóc w łagodzeniu objawów ukąszenia owadów.
  • Cebula jest tradycyjnym środkiem stosowanym jako sposób łagodzenia objawów ukąszeń owadów. Choć nie ma naukowych dowodów potwierdzających jej skuteczność, niektórzy ludzie twierdzą, że cebula może pomóc złagodzić swędzenie i zaczerwienienie spowodowane ukąszeniem.

Jeśli objawy ukąszenia owada są silne lub nie ustępują, pomimo zastosowania domowych sposobów i dostępnych bez środków farmaceutycznych, należy skonsultować się z lekarzem.

Bibliografia:

  1. Botros M., Poradnik antykleszczowy, https://calandra.pl/, online: https://calandra.pl/attc/Poradnik%20antykleszczowy.pdf [02.04.2025].
  2. Cichocka-Jarosz E., Lange J., Lis G., Program opieki nad chorymi z nadwrażliwością na jady owadów błonkoskrzydłych – założenia, zasady realizacji, AAI 2008, 13: 1-9.
  3. Kmieciak W., Ciszewski M., Szewczyk E.M., Choroby odkleszczowe w Polsce – występowanie i trudności diagnostyczne, Medycyna Praktyczna, 2016; 67: 73–87.
  4. Kociołek-Balawejder E., Złocińska A., Środki odstraszające owady (insect repellents) w ochronie ludzi, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Nauki Inżynierskie i Technologie 2009 | 1 | nr 57 | 230–251.
  5. Mikulak E., Gliniewicz A., Królasik A., Sawicka B., Rabczenko D., Ocena skuteczności wybranych preparatów dostępnych na polskim rynku służących do ochrony przed komarami, Przegląd Epidemiologiczny, 2012; 66: 479 – 485.
Ewa Rutkowska-Król

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Ewa Rutkowska-Król

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Ewa Rutkowska-Król – redaktor naczelna z ponad 10-letnim doświadczeniem, specjalizująca się w tworzeniu treści produktowych oraz artykułów o tematyce medycznej. Przez lata miała okazję współpracować z różnymi firmami z branży zdrowia i farmacji, dostarczając merytoryczne i angażujące teksty. Jej pasją jest przekształcanie skomplikowanych zagadnień medycznych w przystępne treści, które pomagają czytelnikom lepiej zrozumieć świat zdrowia i dbania o siebie.


PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ

Nadmierna potliwość – rodzaje, przyczyny i leczenie nadpotliwości
Ewa Rutkowska-Król

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Nadmierna potliwość – rodzaje, przyczyny i leczenie nadpotliwości

Nadpotliwość, znana również jako hiperhydroza, jest stanem charakteryzującym się nadmiernym wydzielaniem potu, w ilości, która wykracza poza to, co jest konieczne do utrzymania normalnej termoregulacji ciała. Nadmierne pocenie może występować lokalnie (np. na dłoniach, stopach, twarzy, pachach) lub może być uogólnione, obejmując większe obszary ciała. Nadpotliwość może mieć znaczący wpływ na życie codzienne, wywołując dyskomfort fizyczny, a także może wpływać na samopoczucie i pewność siebie. Rozpoznanie rodzaju nadpotliwości jest kluczowe dla opracowania skutecznej strategii leczenia lub zarządzania objawami.  Rodzaje nadpotliwości  Nadmierne pocenie się może być wynikiem nadpotliwości pierwotnej lub związanej z niektórymi stanami zdrowotnymi i stosowanymi lekami hiperhydrozy wtórnej.  Pierwotna nadpotliwość Nadpotliwość pierwotna zwykle rozpoczyna się w dzieciństwie lub w okresie dojrzewania i najczęściej dotyka określonych obszarów ciała. Jej przyczyna może mieć podłoże genetyczne, emocjonalne lub środowiskowe. Hiperhydroza objawiająca się nadpotliwością dłoni, nadmiernym poceniem pod pachami czy nadmierna potliwość całego ciała może poważnie utrudniać codzienne czynności oraz wpływać negatywnie na stan emocjonalny i kontakty społeczne. Spocone, mokre dłonie uniemożliwią często utrzymanie przedmiotów czy wykonywanie precyzyjnych zadań, a nawet wywołują opór przed zwykłym, grzecznościowym podaniem ręki na przywitanie, a mokre od potu ubrania i nieprzyjemny zapach związany z wilgocią i rozwojem bakterii mogą wywoływać dyskomfort psychiczny i utratę pewności siebie w sytuacjach międzyludzkich.  Wtórna nadpotliwość Nadpotliwość wtórna to stan, w którym nadmierne pocenie się jest skutkiem innego schorzenia lub czynnika zewnętrznego. W przeciwieństwie do pierwotnej nadpotliwości, która jest zwykle dziedziczna i koncentruje się na określonych obszarach ciała, nadpotliwość wtórna może dotyczyć większych obszarów ciała i rozwija się w odpowiedzi na różne przyczyny. Powodem wtórnej nadpotliwości jest często cukrzyca, otyłość, menopauza, nadczynność tarczycy, a także infekcje. Nadmierne pocenie wywołać mogą również niektóre leki, takie ja antydepresanty czy leki przeciwgorączkowe.

czytaj
Trądzik różowaty – charakterystyka choroby i sprawdzone metody leczenia
Ewa Rutkowska-Król

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Trądzik różowaty – charakterystyka choroby i sprawdzone metody leczenia

Trądzik różowaty to schorzenie dermatologiczne charakteryzujące się przewlekłym stanem zapalnym skóry twarzy, który może prowadzić do rumienia, widocznych naczynek krwionośnych oraz wykwitów. Choć bywa mylony z trądzikiem pospolitym, trądzik różowaty ma zupełnie inne przyczyny oraz podejścia do leczenia. Poniżej przyjrzymy się bliżej trądzikowi różowatemu, jego potencjalnym przyczynom, charakterystycznym objawom oraz metodom ich łagodzenia. Poznanie czynników, które mogą przyczyniać się do nasilenia trądziku różowatego, pomoże skutecznie zarządzać tym schorzeniem oraz zapobiegać nawrotom. Trądzik różowaty przyczyny Trądzik różowaty to przewlekła choroba skóry, która objawia się rumieniem, grudkami i krostkami, głównie na twarzy. Chociaż nie ma jednej jasnej przyczyny trądziku różowatego, istnieje wiele czynników, które mogą przyczyniać się do jego występowania.  Dziedziczność — istnieje genetyczna skłonność do trądziku różowatego. Jeśli ktoś w rodzinie cierpiał na tę chorobę, istnieje większe ryzyko jej wystąpienia u innych członków rodziny. Rozszerzone naczynka krwionośne — w trądziku różowatym naczynia krwionośne w skórze twarzy mogą być bardziej skłonne do rozszerzania się i stają się bardziej widoczne, co prowadzi do rumienia i zaczerwienienia. Stany zapalne — zapalenie skóry może być jednym z głównych czynników prowadzących do trądziku różowatego. Skóra staje się podrażniona i wrażliwa, co może prowadzić do pojawienia się zaczerwienień i krostek. Czynniki środowiskowe — ekspozycja na działanie promieni słonecznych, zimno, wiatr, gorące napoje, pikantne potrawy i inne czynniki środowiskowe mogą nasilać objawy trądziku różowatego. Nadmierne spożycie alkoholu — picie alkoholu może rozszerzać naczynia krwionośne w skórze, co może prowadzić do zaostrzenia się objawów trądziku różowatego. Stres — stres może prowadzić do nasilenia stanów zapalnych w organizmie, co może mieć wpływ na pojawienie się objawów trądziku różowatego. Nieprawidłowa pielęgnacja skóry – nadmierne złuszczanie, stosowanie drażniących substancji chemicznych czy złe nawyki pielęgnacyjne mogą prowadzić do podrażnienia skóry i nasilenia objawów trądziku różowatego. Choroby współistniejące — u niektórych osób trądzik różowaty może być związany z innymi chorobami skórnymi, takimi jak łuszczyca, łojotokowe zapalenie skóry, czy atopowe zapalenie skóry.

czytaj
Co to jest łuszczyca, jakie są jej przyczyny i jak ją skutecznie leczyć?
Ewa Rutkowska-Król

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Co to jest łuszczyca, jakie są jej przyczyny i jak ją skutecznie leczyć?

Łuszczyca to przewlekła, zapalna choroba skóry, która objawia się charakterystycznymi zmianami skórnymi, najczęściej na kolanach, łokciach, owłosionej skórze głowy oraz plecach. Mimo że łuszczyca nie jest chorobą zakaźną, może znacząco wpływać na jakość życia pacjentów, zarówno pod względem fizycznym, jak i emocjonalnym. Choć przyczyny łuszczycy nie są jeszcze do końca poznane, wiadomo, że istotną rolę odgrywają tu czynniki genetyczne, immunologiczne oraz środowiskowe. Nowoczesne metody leczenia mogą skutecznie łagodzić przebieg tej choroby, a sprawdzone kosmetyki do codziennej pielęgnacji poprawią komfort życia pacjentów. Jak wygląda łuszczyca? Objawy łuszczycy Objawy łuszczycy mogą różnić się w zależności od jej typu i nasilenia. U jednych osób mogą być stosunkowo łagodne i ograniczone do niewielkich obszarów skóry, u innych zaś mogą obejmować duże powierzchnie ciała, co wpływa na jakość życia pacjenta. Łuszczyca objawia się najczęściej charakterystycznymi czerwonymi zmianami skórnymi, które pokryte są srebrzystą łuską. Zazwyczaj występują one łokcie, kolana, owłosioną skórę głowy oraz dolną części pleców, choć mogą wystąpić także na dłoniach, stopach, twarzy czy innych miejscach ciała. Skóra w tych miejscach bywa sucha, a zmiany mogą pękać, powodując krwawienie i ból. Łuszczyca powodować może także intensywne i dokuczliwe swędzenie i pieczenie skóry, czemu  towarzyszyć może uczucie napięcia skóry. U osób dotkniętych łuszczycą paznokci może ona powodować zgrubienie płytki, naparstkowanie (pojawianie się małych wgłębień), przebarwienia, żółknięcie, a nawet oddzielanie się paznokci od łożyska (onycholiza). Diagnozowanie łuszczycy Łuszczyca ma unikalny obraz kliniczny, co często umożliwia rozpoznanie choroby bez potrzeby dodatkowych badań. Rozpoznanie łuszczycy zazwyczaj opiera się na wywiadzie medycznym i badaniu skóry przez lekarza dermatologa. Lekarz na podstawie charakterystycznego wyglądu zmian może postawić wstępną diagnozę. W niektórych przypadkach, aby ją potwierdzić, może być konieczne wykonanie biopsji skóry. Biopsja polega na pobraniu małego wycinka zmienionej chorobowo skóry i zbadaniu go pod mikroskopem. Badanie to pozwala wykluczyć inne choroby skóry, które mogą dawać podobne objawy, takie jak egzema czy grzybica. W zależności od przypadku niekiedy przeprowadza się dodatkowe badania, np. badania krwi lub obrazowanie, szczególnie jeśli istnieje podejrzenie zajęcia stawów lub innych układów w organizmie.

czytaj
Magnez – źródła, dawkowanie, objawy niedoboru
Ewa Rutkowska-Król

Ewa Rutkowska-Król

Redaktor naczelna

Magnez – źródła, dawkowanie, objawy niedoboru

Magnez to pierwiastek, który odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu ludzkiego organizmu, a jego obecność jest niezbędna dla prawidłowego przebiegu wielu procesów biochemicznych. Magnez uczestniczy w syntezie białek, funkcjonowaniu mięśni i nerwów, regulacji poziomu cukru we krwi oraz w produkcji energii. Jego niedobory mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, w tym zaburzeń metabolicznych, bolesnych skurczów mięśni, a nawet problemów kardiologicznych. Rozpoznanie niedoboru magnezu wymaga konsultacji z lekarzem, który może zlecić odpowiednie badania krwi. Leczenie zazwyczaj polega na zmianie diety i, w razie potrzeby, suplementacji magnezu.  Właściwości magnezu Magnez to pierwiastek o szerokim spektrum działania – jest niezbędny do syntezy białek, produkcji i magazynowania energii, a także dla zachowania zdrowia mięśni, kości, układu naczyniowego i nerwowego. Jest niezbędny do syntezy białek, które są podstawowymi budulcami komórek, enzymów i hormonów. Umożliwia komórkom przechowywanie i uwalnianie energii niezbędnej do wszystkich funkcji życiowych. Wpływa na przewodnictwo nerwowe i jest ważny dla zdrowia psychicznego. Niedobór magnezu może prowadzić do nerwowości, drażliwości, lęku i depresji. Jest potrzebny do prawidłowego skurczu i rozkurczu mięśni, w tym mięśnia sercowego. Niedobór magnezu może powodować bolesne skurcze, drgawki i osłabienie mięśni. Współpracuje z wapniem i witaminą D w procesie mineralizacji kości, co jest kluczowe dla ich zdrowia i siły. Pomaga w metabolizmie glukozy i insuliny, co jest ważne dla utrzymania stabilnego poziomu cukru we krwi. Niedobór magnezu może zwiększać ryzyko insulinooporności i cukrzycy typu 2. Pomaga w utrzymaniu prawidłowego rytmu serca, reguluje ciśnienie krwi i zapobiega arytmii. Jest również ważny dla zdrowia naczyń krwionośnych. Pomaga neutralizować wolne rodniki, chroniąc komórki przed uszkodzeniami wywołanymi stresem oksydacyjnym. Niedobory magnezu objawy Niedobór magnezu objawia się zazwyczaj skurczami i drżeniem mięśni, zmęczeniem i ogólnym osłabieniem, zaburzeniami snu czy bólami głowy. Do mniej typowych symptomów należą zaburzenia trawienia, zaburzenia metaboliczne czy osteoporoza.  Skurcze, drżenia i uczucie sztywności mięśni są często pierwszymi oznakami niedoboru magnezu. Objawy te mogą występować zarówno w spoczynku, jak i podczas aktywności fizycznej. Ponieważ magnez jest niezbędny do produkcji energii w komórkach, jego niedobór może prowadzić do przewlekłego zmęczenia i osłabienia. Niedobór magnezu może powodować arytmię serca, a także podwyższone ciśnienie krwi, co zwiększa ryzyko bólu głowy oraz rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Magnez to minerał, który ma ogromny wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego, a jego niewystarczająca ilość w codziennej diecie powodować stres i bezsenność,  nerwowość, niepokój trudności z koncentracją, a nawet depresję. Magnez odgrywa również ważną rolę w zdrowiu kości, a jego niedobór może prowadzić do zmniejszenia gęstości kości, zwiększając ryzyko osteoporozy i złamań.  Choć magnez rzadko bywa kojarzony z układem pokarmowym, jego niedobór może powodować skurcze jelit, mag oraz inne problemy trawienne. Magnez bierze także udział w regulacji poziomu cukru we krwi i metabolizmu insuliny, a jego niedostateczna podaż może prowadzić do insulinooporności oraz zwiększać ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2.

czytaj