21.03.2025
Witamina B12 – na co pomaga, gdzie występuje i jakie są objawy niedoboru kobalaminy?
Witamina B12, znana również jako kobalamina, jest niezbędnym składnikiem odżywczym, który odgrywa kluczową rolę w wielu funkcjach organizmu — od produkcji czerwonych krwinek, poprzez utrzymanie zdrowego układu nerwowego, aż po wsparcie metabolizmu komórkowego. Jej niedobór może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak anemia, uszkodzenia nerwów, a także zaburzenia poznawcze i psychiczne. Świadomość zapotrzebowania organizmu na witaminę B12, znajomość naturalnych źródła występowania kobalaminy oraz umiejętność rozpoznawania sygnałów świadczących o jej niedoborze pomoże w zachowaniu zdrowia i utrzymaniu prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Właściwości witaminy B12
Witamina B12 charakteryzuje się unikalnymi właściwościami, które obejmują: wsparcie produkcji czerwonych krwinek, wspomaganie metabolizmu komórkowego oraz utrzymanie zdrowia układu nerwowego. Kobalamina uczestniczy również w syntezie DNA, co czyni ją niezbędną dla podziału komórek i regeneracji tkanek. Poznanie właściwości tej witaminy jest kluczowe dla zrozumienia jej roli w zachowaniu zdrowia i zapobieganiu wielu schorzeniom.
- Produkcja czerwonych krwinek: witamina B12 jest kluczowa dla produkcji zdrowych czerwonych krwinek, które transportują tlen po całym ciele.
- Metabolizm komórkowy: uczestniczy w metabolizmie każdej komórki ciała, zwłaszcza w syntezie DNA, metioniny oraz kwasów tłuszczowych i aminokwasów. Jest niezbędna do podziału komórek i ich prawidłowego funkcjonowania.
- Zdrowie neurologiczne: kobalamina jest niezbędna dla zdrowia układu nerwowego, pomaga w tworzeniu otoczki mielinowej, która chroni nerwy i umożliwia szybki przekaz impulsów nerwowych.
- Synteza DNA: jest niezbędna do prawidłowej syntezy DNA i RNA, co jest ważne dla podziału komórek i ich wzrostu.
- Produkcja energii: witamina B12 bierze udział w metabolizmie tłuszczów i węglowodanów, co przyczynia się do produkcji energii.
- Metabolizm homocysteiny: pomaga w metabolizmie homocysteiny, aminokwasu, który w dużych ilościach może być szkodliwy i prowadzić do chorób serca. Współpracuje z kwasem foliowym i witaminą B6 w przekształcaniu homocysteiny w metioninę.
- Wpływ na nastrój i funkcje poznawcze: witamina B12 może wpływać na nastrój i funkcje poznawcze zwiększając ryzyko depresji, problemów z pamięcią i demencji przy jej niedoborze.
Zapotrzebowanie na witaminę B12
Zapotrzebowanie na witaminę B12 zależy od wieku, płci oraz stanu fizjologicznego organizmu (np. ciąża, karmienie piersią).
Zalecane dzienne spożycie (RDA) witaminy B12:
| Niemowlęta | 0–6 miesięcy: 0,4 µg 7–12 miesięcy: 0,5 µg |
| Dzieci | 1–3 lata: 0,9 µg 4–6 lat: 1,2 µg 7–12 lat: 1,8 µg |
| Mężczyźni i kobiety (od 13 roku życia) | 2,4 µg |
|
Kobiety w ciąży |
2,6 µg |
|
Kobiety karmiące piersią |
2,8 µg |
Wraz z wiekiem zdolność organizmu do absorpcji witaminy B12 z pożywienia może się zmniejszać, dlatego osoby starsze mogą potrzebować większych ilości witaminy B12 lub suplementacji. Podobnie osoby na diecie roślinnej, które nie spożywają produktów pochodzenia zwierzęcego, powinny szczególnie zwracać uwagę na źródła witaminy B12 i rozważyć suplementację lub spożywać produkty wzbogacone o kobalaminę.
Witamina B12 – źródła
Witamina B12 jest naturalnie obecna głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego — mięso, ryby, nabiał, jaja, podroby, skorupiaki. Największe jej ilości mają podroby, tłuste ryby, jaja i produkty mleczne.
Orientacyjna zawartość witaminy B12 w 100 g produktu:
wątróbka wołowa - 110 μg/100 g
śledź - 13 μg/100 g
sery żółte - 2 μg/100 g
jaja – 1,6 μg/100 g
Na rynku dostępne są również produkty wzbogacane z dodatkiem witaminy B12, np. płatki śniadaniowe, soki, nektary i napoje roślinne, które stanowią alternatywę dla wegan i wegetarian.
Niedobór witaminy B12 – objawy i skutki
Niedobór kobalaminy może prowadzić do szeregu poważnych problemów zdrowotnych, wpływających zarówno na układ krwiotwórczy, jak i nerwowy. Jej brak może objawiać się różnorodnymi symptomami, które nie zawsze są jednoznaczne i łatwo rozpoznawalne, co może prowadzić do opóźnień w diagnozie i leczeniu. Wczesne rozpoznanie i odpowiednia interwencja są niezbędne dla zapobiegania długotrwałym skutkom zdrowotnym, takim jak anemia megaloblastyczna czy uszkodzenia nerwów.
Objawy niedoboru kobalaminy
Niedobór witaminy B12 może objawiać się wieloma różnorodnymi symptomami, które często są niespecyficzne i niejednoznaczne, a przez to mogą być mylone z innymi stanami chorobowymi.
- Zmęczenie i osłabienie — jednym z najczęstszych objawów jest chroniczne zmęczenie i ogólne osłabienie organizmu. Wynika to z upośledzonej produkcji czerwonych krwinek, które są odpowiedzialne za transport tlenu.
- Anemia megaloblastyczna — niedobór witaminy B12 prowadzi do anemii megaloblastycznej, charakteryzującej się obecnością dużych, niedojrzałych czerwonych krwinek. Objawy mogą obejmować bladość skóry, duszność, kołatanie serca i zawroty głowy.
- Neuropatia — witamina B12 jest kluczowa dla zdrowia układu nerwowego. Jej brak może prowadzić do uszkodzenia nerwów, objawiającego się drętwieniem, mrowieniem, uczuciem kłucia w rękach i nogach, a także problemami z równowagą i koordynacją.
- Zaburzenia poznawcze — niedobór kobalaminy może wpływać na funkcje poznawcze, prowadząc do problemów z pamięcią i koncentracją.
- Zaburzenia nastroju — osoby z niedoborem witaminy B12 mogą doświadczać depresji, drażliwości i wahań nastroju. Może to być związane z wpływem witaminy B12 na produkcję neuroprzekaźników.
- Problemy z trawieniem — problemy z trawieniem, takie jak utrata apetytu, wzdęcia, zaparcia lub biegunka również mogą świadczyć o niedoborze tej witaminy.
- Osłabienie mięśni – niedostateczna ilość kobalaminy może prowadzić do osłabienia mięśni, utrudniając wykonywanie codziennych czynności.
Badanie poziomu witaminy B12
Wczesne rozpoznanie objawów niedoboru witaminy B12 pozwoli zapobiec trwałym uszkodzeniom. Diagnostyka opiera się na badaniach krwi, które oceniają poziom witaminy B12, holotranskobalaminy lub poziom homocysteiny.
- Pomiar poziomu witaminy B12 we krwi — typowy zakres referencyjny dla poziomu witaminy B12 we krwi wynosi od 200 do 900 pg/ml, chociaż wartości te mogą się nieznacznie różnić w zależności od laboratorium.
- Pomiar poziomu holotranskobalaminy (aktywna forma B12) jest uważany za bardziej precyzyjny wskaźnik poziomu witaminy B12, ponieważ jest to forma aktywna biologicznie, dostępna dla komórek organizmu — zakres referencyjny dla holotranskobalaminy wynosi zazwyczaj od 20 do 250 pmol/l.
- Pomiar poziomu homocysteiny — podwyższony poziom homocysteiny we krwi może również wskazywać na niedobór witaminy B12, ponieważ witamina B12 jest niezbędna do metabolizmu homocysteiny. Zakres referencyjny dla homocysteiny wynosi zazwyczaj od 5 do 15 µmol/l.
Suplementacja witaminy B12
Suplementacja witaminy B12 bywa niezbędna dla osób, które nie mogą uzyskać wystarczającej ilości tej witaminy z diety. Może to być szczególnie istotne dla wegetarian, wegan, seniorów, oraz osób z zaburzeniami wchłaniania. Suplementy z witaminą B12 mogą przyjmować różne formy, a wybór odpowiedniej zależy od indywidualnych potrzeb i preferencji. Niezależnie od sposobu suplementacji należy pamiętać o regularnym monitorowaniu poziomu kobalaminy, aby upewnić się, że farmakoterapia jest skuteczna i aby w razie potrzeby odpowiednio dostosować dawki preparatu.
Bibliografia:
- Kośmider A., Czaczyk K., Witamina B12 – budowa, biosynteza, funkcje i metody oznaczania. Żywność Nauka Technologia Jakość, 2010;
- Sławek J., Araszkiewicz A., Stefańska-Windyga E., Wojszel Z.B., Białecka M., Zaburzenia związane z niedoborem witaminy B12 − diagnostyka i postępowanie. Zalecenia interdyscyplinarnej grupy ekspertów, Polski Przegląd Neurologiczny, 2023
- Zabrocka J, Wojszel Z.B., Niedobór witaminy B12 w wieku podeszłym – przyczyny, następstwa, podejście terapeutyczne, Geriatria. 2013
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Ewa Rutkowska-Król – redaktor naczelna z ponad 10-letnim doświadczeniem, specjalizująca się w tworzeniu treści produktowych oraz artykułów o tematyce medycznej. Przez lata miała okazję współpracować z różnymi firmami z branży zdrowia i farmacji, dostarczając merytoryczne i angażujące teksty. Jej pasją jest przekształcanie skomplikowanych zagadnień medycznych w przystępne treści, które pomagają czytelnikom lepiej zrozumieć świat zdrowia i dbania o siebie.
PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Wypadanie włosów u mężczyzn – przyczyny łysiny, rodzaje łysienia i sposoby leczenia
Choć wypadanie włosów i łysienie może być postrzegane jako naturalna konsekwencja starzenia się, dla wielu mężczyzn stanowi to istotny problem emocjonalny, prowadzący do utraty pewności siebie i zakłócenia postrzegania własnej atrakcyjności. Znajomość przyczyn problemu oraz umiejętność rozpoznania rodzaju łysienia może pomóc w doborze odpowiedniej kuracji, która zahamuje proces utraty włosów, wzmocni cebulki i będzie stymulować porost nowych kosmyków. Dlaczego wypadają włosy? Przyczyny łysienia u mężczyzn Do najczęściej wymienianych powodów utraty włosów u mężczyzn wymienia się geny, hormony, starzenie, stres, a także choroby dermatologiczne, nieprawidłowe nawyki pielęgnacyjne i niehigieniczny tryb życia. Najczęstszą przyczyną łysienia u mężczyzn jest dziedziczność. Hormony, zwłaszcza dihydrotestosteron (DHT), odgrywają istotną rolę w łysieniu u mężczyzn. DHT może powodować, że włosy stają się cieńsze i słabsze, a w rezultacie prowadzić do wypadania włosów. Wraz z wiekiem u wielu mężczyzn obserwuje się naturalne przerzedzenie włosów. Proces ten może być przyspieszony przez inne czynniki, takie jak genetyka czy zmiany hormonalne. Silny stres może wpływać na funkcjonowanie organizmu, w tym również na zdrowie włosów. Stres może prowadzić do nadmiernego wypadania włosów u mężczyzn. Dieta uboga między innymi w żelazo, cynk czy witaminy z grupy B, może prowadzić do osłabienia włosów. Niektóre choroby skóry głowy, takie jak łupież, łuszczyca czy zapalenie mieszków włosowych, mogą powodować wypadanie włosów u mężczyzn. Palenie papierosów może wpływać na krążenie krwi w skórze głowy i prowadzić do osłabienia włosów oraz ich wypadania. Częste stosowanie preparatów do stylizacji włosów, takich jak żele czy lakiery, może przyczynić się do uszkodzenia kosmyków.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Infekcje pochwy – rodzaje, diagnostyka i leczenie
Infekcje intymne dotykają kobiet w różnym wieku. Mogą być spowodowane przez różne czynniki, w tym przez drożdżaki, bakterie, wirusy oraz inne mikroorganizmy. Każdy rodzaj infekcji charakteryzuje się unikalnymi objawami i wymaga specyficznego podejścia terapeutycznego. Znajomość przyczyn infekcji pochwy może uchronić przed ich nawrotami, a umiejętność szybkiego rozpoznawania objawów pozwoli niezwłocznie wdrożyć odpowiednie postępowanie i skuteczne leczenie. Rodzaje i objawy kobiecych infekcji intymnych Infekcje intymne u kobiet mogą być spowodowane różnymi czynnikami, w tym drożdżakami, bakteriami lub wirusami. Grzybica pochwy Grzybica pochwy, znana również jako kandydoza lub drożdżyca pochwy, jest bardzo częstym schorzeniem spowodowanym nadmiernym wzrostem grzybów z rodzaju Candida, najczęściej Candida albicans. Objawy grzybicy pochwy obejmują białe, gęste, serowate upławy, świąd i pieczenie w okolicy pochwy, łechtaczki oraz warg sromowych, a także zaczerwienienie i bolesny obrzęk wokół narządów płciowych. Bakteryjne zapalenie pochwy – waginoza bakteryjna Bakteryjne zapalenie pochwy to stan zapalny spowodowany zaburzeniem naturalnej równowagi bakteryjnej w pochwie. W przypadku waginozy bakteryjnej dochodzi do wzrostu liczby szkodliwych bakterii względem korzystnych bakterii głównie Lactobacillus, co prowadzi do infekcji. Objawy bakteryjnego zapalenia pochwy mogą obejmować obfite, rzadkie upławy o szarej, białawej lub zielonkawej barwie, często o charakterystycznym rybim zapachu, świąd i pieczenie, szczególnie także podczas oddawania moczu, a także zaczerwienienie i obrzęk okolic narządów płciowych. Wirusowe infekcje pochwy Wirusowe infekcje pochwy to rodzaj infekcji przenoszonych drogą płciową, do których należą między innymi opryszczka genitalna (herpes genitalis) i wirus brodawczaka ludzkiego (HPV). Objawami opryszczki genitalnej są najczęściej pęcherzyki i owrzodzenia w okolicy genitaliów, ból, świąd, pieczenie lub mrowienie w obszarze zainfekowanym. Mogą wystąpić także objawy ogólne, takie jak gorączka, bóle mięśniowe i zmęczenie. Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) natomiast objawia się występowaniem małych, miękkich grudek lub narośli w okolicy genitaliów lub odbytu, czasami mogą pojawić się krwawienia podczas stosunku płciowego. Wirusowe infekcje pochwy mogą prowadzić do poważnych komplikacji, dlatego ważne jest stosowanie odpowiednich metod zapobiegania, takich jak unikanie przypadkowych kontaktów seksualnych, korzystanie z prezerwatyw podczas stosunku płciowego i regularne badania kontrolne.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Rzucanie palenia – dobry krok w stronę zdrowia
Rezygnacja z palenia papierosów to krok w stronę zdrowia, lepszego samopoczucia, poprawy kondycji fizycznej i relacji międzyludzkich. Choć trudności związane ze zrywaniem z nałogiem mogą pozornie przewyższać potencjalne korzyści, warto znaleźć w sobie siłę i determinację, a w chwilach zwątpienia sięgnąć po wsparcie sprawdzonych metod, takich jak np. plastry i gumy z nikotyną czy tabletki na rzucanie palenia. Nikotynizm – uzależnienie od nikotyny Nikotyna stymuluje wydzielanie dopaminy, co daje uczucie przyjemności. Pobudza przy tym receptory nikotynowe, które z czasem stają się nadreaktywne i wymagają kolejnych dawek substancji, prowadząc do uzależnienia. Nikotynizm jest jednym z najsilniejszych uzależnień chemicznych, co wynika z szybkiego działania nikotyny i jej wpływu na kluczowe mechanizmy neurochemiczne. Objawy uzależnienia od papierosów Uzależnienie od papierosów objawia się nie tylko chęcią sięgania po papierosa, ale także szeregiem fizycznych i psychicznych symptomów, które pojawiają się w miarę rozwoju nałogu. Do najczęstszych objawów należy silna potrzeba palenia, rozdrażnienie, lęk, a także trudności w koncentracji, zwłaszcza w chwilach stresu. W miarę jak nikotyna staje się coraz bardziej niezbędna, organizm zaczyna domagać się jej coraz częściej i w coraz większych ilościach, co prowadzi do pojawienia się głodu nikotynowego. Silna potrzeba palenia. Problemy z koncentracją. Lęk i napięcie nerwowe. Problemy z relaksacją. Wahania nastroju.
czytaj
Ewa Rutkowska-Król
Redaktor naczelna
Trądzik młodzieńczy – przyczyny, sposoby leczenia i domowe metody łagodzenia objawów
Trądzik młodzieńczy to powszechny problem dermatologiczny, który dotyka szczególnie młodych ludzi w okresie dojrzewania. Choć często uważany jest za przejściową dolegliwość, może stanowić poważne wyzwanie zarówno dla zdrowia fizycznego, jak i emocjonalnego. Trądzik wpływa bowiem nie tylko na wygląd skóry, ale także może mieć znaczący wpływ na samoocenę i relacje społeczne osoby borykającej się z tym problemem. Zrozumienie przyczyn oraz poznanie różnorodnych metod leczenia i pielęgnacji skóry skłonnej do powstawania niedoskonałości zwiększy świadomość na temat trądziku, oraz pomoże zapobiec powstawaniu szpecących skórę wykwitów. Jak wygląda trądzik? Trądzik młodzieńczy występuje najczęściej na twarzy, plecach, klatce piersiowej i ramionach, ale może również dotyczyć innych obszarów ciała. Objawia się różnymi rodzajami wykwitów skórnych, takimi jak pryszcze, zaskórniki otwarte (czarne kropki), zaskórniki zamknięte (białe grudki), krostki, guzki i torbiele. Trądzikowi towarzyszyć może również tłusta, intensywnie błyszcząca skóra oraz blizny potrądzikowe, szczególnie jeśli wykwity były intensywnie zapalne, duże lub nieprawidłowo leczone.
czytaj